Các nguyên nhân làm giảm sản lượng lúa rất đa dạng, chúng ta có thể kể đến sau đây.
Nguyên nhân liên quan đến tài nguyên đất:
o Sự thoái hóa đất: Ngập úng, mặn hóa, axít hóa, xói mòn.
0 Giảm độ phì: giảm hữu cơ và các dưỡng chất khác, gỉảm một số vi sinh vật (trùn, vi khuẩn)…
0 Mất cân đối dinh dường, giữa N và P hoặc K, giữa NP và K, giữa NPK và S, ZN, Fe…
Nguyên nhân liên quan đến tài nguyên nước:
0 Chất lượng nước: ngày càng bị mặn xâm nhập
0 Khối lượng nước ngày càng bị giảm vì phát triển công nghiệp, đô thị, dịch vụ; thủy cấp bị thấp dần vì khai thác quá tải.
0 Sử dụng bừa bãi: nước bị tù hãm, thói quen xài phung phí nước trên đồng ruộng…
Yếu tố liên quan đến kinh tế xã hội và chính sách:
Chính sách Nhà nước ở một số quốc gia không tạo phấn khởi cho nông dân đầu tư thâm canh. Giá cả đầu vào và đầu ra bất hợp lý sẽ khiến nông dân bỏ cây lương thực chuyển sang những cây trổng khác có giá trị cao hơn.
Một số nguyên nhân khác làm giảm sản lượng lúa:
- Gia tăng mật số dịch hại.
- Tái xâm nhập sâu rầy và mầm bệnh.
- Nhiều dịch hại thứ cấp, kể cả cỏ dại trở nên nguy hiểm.
- Giống lúa bị thoái hóa.
- Hạt giống giảm phẩm chất, và xử lý bảo quản không đúng.
- Mất tính kháng hoặc chống chịu vì mầm sâu bệnh chuyển nòi (biotype).
